Leren Voelen

Leren voelen

Zintuiglijk Voelen

De mens beschikt over vijf klassieke zintuigen: horen, zien, ruiken, proeven en voelen. De eerste die de zintuigen op deze manier benoemde, was Aristoteles.

Bij de zintuigen horen, zien, ruiken en proeven gaat het om een fysieke waarneming door een prikkel, die meestal van buitenaf komt. Hierbij worden zintuigen zoals oren, ogen, neus of tong aangesproken:

• Een stuk muziek of het beluisteren van een lezing gebeurt via de oren.
• Met de ogen nemen wij een landschap of het verkeer op de weg waar.
• Bepaalde geuren komen via de neus binnen.
• Via onze tong proeven wij wat we dagelijks eten.

Het orgaan voor de tastzin – of het voelen – is de huid, ons grootste orgaan. Het heeft een grootte van ca. 2 m² en weegt ruim 10 kg. Dit is het zintuig dat als eerste – al tijdens de groei in de baarmoeder – wordt ontwikkeld. Met de huid voelen wij pijn, druk, warmte of koude. Fysiek gezien is dat een belangrijke functie voor het overleven.

Leren voelen

Emotioneel Voelen

Voelen kent nog een andere vorm, namelijk het ervaren van gevoelens zoals blijheid, angst, boosheid of verdriet. Niet voor niets stellen we elkaar de vraag: “Hoe zit je in je vel?”

In het dagelijks gebruik wordt er ook over emotie gesproken. Emoties (lat. emovere – naar buiten bewegen) zijn echter meer de reactie die de mens op een bepaald gevoel laat zien, bewust of onbewust. Samenvattend kun je zeggen dat gevoelens meer gaan over innerlijke beleving, terwijl een emotie vanuit je binnenste naar buiten beweegt en daarbij duidelijke lichamelijke reacties kan oproepen.

Het Proces van Leren Voelen

Het voelen – in de breedste zin van het woord – heb ik moeten leren. We vragen zo makkelijk: “Hoe voel je je?” Het antwoord dat verwacht en gegeven wordt, is dan ook meestal: “Goed, hoor!” – Maar is dat ook echt zo?

In yoga leer je het waarnemen van je gevoel, zowel de lichamelijke als de emotionele vorm. Hatha-yoga beschrijft de manier van yoga waarbij je het lichaam als oefenmateriaal gebruikt en je aandacht volledig op het moment richt. Door dynamische oefeningen leer je bewegingen in de gewrichten te voelen, en door statische oefeningen leer je de inspanning van de spieren te voelen. Daarbij ben je lichamelijk bezig en richt je de aandacht volledig op je eigen lichaam.

Dit proces bracht mij een hele stap verder in het contact met mijn lichaam. Na een oefening voelde ik een bepaalde doorstroming of energie. Door deze energie bewust te voelen, terwijl ik ook aandacht besteedde aan mijn ademhaling, kwam ik steeds dichter bij mijn lichaam. Deze energie deed iets met mij. Dit lijkt banaal, maar er gebeurde iets in mij op een zo subtiel vlak, dat het bijna niet te beschrijven is.

Voelen en Emoties

Lichamelijke oefeningen in combinatie met ademhaling werden mijn weg richting het échte voelen en verder, naar het gevoel achter de emoties. Bijzonder was dat het meestal gewoon goed voelde. Daarbinnen was geen verdriet over een vervelende jeugd, geen nare ziektes, geen angsten voor de dood, en ook geen uitbundige vreugde. Alles voelde meestal positief neutraal.

In eerste instantie heb ik voornamelijk op het lichamelijke vlak leren voelen. Waar neem ik bepaalde oefeningen waar? Voel ik warmte of koude, tinteling of energie? Zet mijn buik en borst uit bij een inademing? Wat is de kracht waarmee dat gebeurt? Door deze ervaringen leerde ik wat het betekent om contact te maken met mijn lijf. Dit gaf mij het antwoord op de vraag: “Hoe zit ik in mijn vel?”

Herstel na de Diagnose

Toen bij mij borstkanker werd geconstateerd, had ik het gevoel dat mijn lichaam me in de steek had gelaten. Behalve een knobbeltje onder mijn linkeroksel was er niets dat erop duidde dat ik ernstig ziek was. Daarnaast was ik het contact met mijn lichaam kwijtgeraakt. Het leek alsof het niet van mij was. Naarmate ik de fysieke gewaarwordingen tijdens het beoefenen van yoga toeliet, kreeg ik steeds meer het gevoel voor mijn eigen lichaam terug. Wat ik waarnam, was zowel fysieke als mentale balans. Ik ontdekte ook kracht en energie in mijn lijf. Na een moeilijke periode gaf dit mij veel zelfvertrouwen, waarvan het profijt nog steeds voelbaar is.

Leren voelen

Delen van Ervaringen als Yogadocent

In de yogalessen die ik nu als yogadocent geef, deel ik deze ervaring graag met mijn cursisten. Daarbij is het belangrijk dat ik er niet te veel over zeg, maar dat ik hen deze ervaring laat voelen. Een mooi voorbeeld hiervan is de Janu Sirsasana, de hoofd-naar-kniehouding. Als ik deze asana aanbied, gaat mijn aandacht vooral uit naar de ademhaling en de ruimte die daarbij ontstaat in de buik, rug en bekkenbodem. Ruimte voelen in de rug is niet gemakkelijk. Wanneer de cursist dit wil, leg ik mijn handen op zijn/haar onderrug, en ineens voelt hij/zij de beweging en de ruimte die onder mijn handen ontstaat bij de inademing. Voor velen is dit een ongekende ervaring.

Meditatie en Het Ware Voelen

Als de aandacht op deze manier op een bepaalde plek in het lichaam wordt gevestigd, is dat een vorm van meditatie. Het lichaam wordt als oefenmateriaal gebruikt om verbinding te maken met je innerlijke wezen. Op deze manier wordt het ware voelen steeds meer onderdeel van het zijn. Je wordt de stille waarnemer van wie je werkelijk bent en van wat je werkelijk voelt.

De cursief gedrukte tekst is onderdeel van mijn eindscriptie “Voelen is m-/wenselijk!” uit 2007.